امام صادق علیه السلام بر مدارا با پیروان مذاهب مختلف تاکید و به شیعیان توصیه می کردند که در برخورد با مذاهب مخالف با آن ها رفتاری پسندیده داشته باشند.
امام صادق علیه السلام بر مدارا با پیروان مذاهب مختلف تاکید و به شیعیان توصیه می کردند که در برخورد با مذاهب مخالف با آن ها رفتاری پسندیدهداشته باشند. در این نوشتار برخی از سفارش های امام صادق علیه السلام به شیعیان را بیان می کنیم.
رفتاری داشته باشید که بگویند این شیعه جعفری است
قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: قْرَأْ عَلی مَنْ تَری أَنَّهُ یُطِیعُنِی مِنْهُمْ وَ یَأْخُذُ بِقَوْلِیَ السَّلَام… صَلُّوا عَشَائِرَکمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُم … در این روایـت امـام صادق علیه السلام می فرماید: «به هر کس را دیدی که از من اطاعت می کند، سلام مرا به او برسان» سپس سفارش هایی می کند و بعد درباره مخالفان توصیه می کند که با آن ها رفتار خوب داشته باشید : «در میان این ها نماز بـخوانید، در تـشییع جنازه هایشان شرکت کنید، مریض هایشان را عیادت کنید و حقوقشان را ادا کنید.» در اخر حدیث هم می فرمایند: «به گونه ای رفتار کـنید کـه وقـتی این افراد شما را با این رفتار پسندیده می بینند، بگویند او شیعه و پیرو امام صادق(ع) است»(وسائل الشيعة، ج12، ص: 5)
مهربان بودن مسلمانان با هم
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لَا يَظْلِمُهُ وَ لَا يَخْذُلُهُ وَ لَا يَخُونُهُ وَ يَحِقُّ عَلَى الْمُسْلِمِينَ الِاجْتِهَادُ فِي التَّوَاصُلِ وَ التَّعَاوُنُ عَلَى التَّعَاطُفِ وَ الْمُوَاسَاةُ لِأَهْلِ الْحَاجَةِ وَ تَعَاطُفُ بَعْضِهِمْ عَلَى بَعْضٍ حَتَّى تَكُونُوا كَمَا أَمَرَكُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- رُحَمَاءَ بَيْنَكُمْ مُتَرَاحِمِينَ مُغْتَمِّينَ لِمَا غَابَ عَنْكُمْ مِنْ أَمْرِهِمْ عَلَى مَا مَضَى عَلَيْهِ مَعْشَرُ الْأَنْصَارِ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ص.
امام صادق علیه السلام می فرمایند: «مسلمان برادر مسلمان است به او ستم نمىكند، تنهايش نمىگذارد، تهديدش نمىكند، و سزاوار است مسلمان در ارتباط و پيوند و تعاون و محبت و مواسات با نيازمندان كوشش كند، و نسبت به يكديگر مهربان باشند، تا مطابق گفته خداوند«رُحَماءُ بَيْنَهُمْ» نسبت به يكديگر با محبت رفتار كنيد، و حتى در غياب آنها نسبت به امورشان دلسوزى كنيد، آن گونه كه انصار در عصر رسول اللَّه بودند. (الكافي (ط – الإسلامية)، ج2، ص: 174- تفسير نمونه، ج22، ص: 123)
حق بزرگ مسلمان بر مسلمان
وَ قَالَ(ع): الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ وَ حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى أَخِيهِ الْمُسْلِمِ أَنْ لَا يَشْبَعَ وَ يَجُوعُ أَخُوهُ وَ لَا يَرْوَى وَ يَعْطَشُ أَخُوهُ وَ لَا يُكْسَى وَ يَعْرَى أَخُوهُ فَمَا أَعْظَمَ حَقَّ الْمُسْلِمِ عَلَى أَخِيهِ الْمُسْلِمِ؛
امام صادق علیه السلام می فرماید: «مسلمان برادر مسلمان است. و حق مسلمان بر برادر مسلمانش اين است كه اگر برادرش گرسنه باشد سير نخورد، و اگر برادرش تشنه است سيراب نشود، و هر گاه برادرش جامه ندارد، جامه (زيادى) نپوشد، پس حقّ مسلمان بر برادر مسلمان خود چه حقّ بزرگى است»(الإختصاص، النص، ص: 27 – الحياة / ترجمه احمد آرام، ج5، ص: 140).
پشت سرشان نماز بخوانید
اسحاق بن عمار نيز مى گويد كه امام صادق – عليه السلام – به من فرمودند: يَا إِسْحَاقُ! أَتُصَلِّی مَعَهُمْ فِی الْمَسْجِدِ؟ قُلْتُ: نَعَمْ. قَالَ: صَلِّ مَعَهُمْ فَإِنَّ الْمُصَلِّیَ مَعَهُمْ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ كَالشَّاهِرِ سَيْفَهُ فِی سَبِيلِ اللهِ، اى ا سحاق! آيا با مخالفين در مسجدنماز مى گزارى؟ گفتم: آرى. امام فرمودند: با آنها نماز بگزار كه نمازگزارنده با آنها در صف اوّل مانند شمشيركشيده در راه خداست.(وسائل الشيعة، ج8، ص: 301)
در روايت ديگرى آن حضرت مى فرمايند: إِذَا صَلَّيْتَ مَعَهُمْ غُفِرَ لَكَ بِعَدَدِ مَنْ خَالَفَك؛ هنگامى كه با آنها نماز مى گزارى گناهانت به ميزان كسانى كه مخالف تو هستند بخشوده مى شود.(من لا يحضره الفقيه، ج1، ص: 407)
با اخلاق خودشان معاشرت كنيد
و در روايت ديگرى نيز آن حضرت به زيد شَحّام فرمودند: يَا زَيْدُ خَالِقُوا النَّاسَ بِأَخْلَاقِهِمْ صَلُّوا فِي مَسَاجِدِهِمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَكُونُوا الْأَئِمَّةَ وَ الْمُؤَذِّنِينَ فَافْعَلُوا فَإِنَّكُمْ إِذَا فَعَلْتُمْ ذَلِكَ قَالُوا هَؤُلَاءِ الْجَعْفَرِيَّةُ رَحِمَ اللَّهُ جَعْفَراً مَا كَانَ أَحْسَنَ مَا يُؤَدِّبُ أَصْحَابَهُ وَ إِذَا تَرَكْتُمْ ذَلِكَ قَالُوا هَؤُلَاءِ الْجَعْفَرِيَّةُ فَعَلَ اللَّهُ بِجَعْفَرٍ مَا كَانَ أَسْوَأَ مَا يُؤَدِّبُ أَصْحَابَهُ.
اى زيد! با مردم [يعنى عامه و اهل تسنن] با اخلاق خودشان معاشرت كنيد، در مساجدشان نماز بگزاريد و مريضانشان را عيادت كنيد و در تشيع جناز ههايشان حاضر شويد و اگر توانستيد امام جماعت يا مؤذن آنها شويد اين كار را بكنيد كه اگر شما چنين عمل كرديد خواهند گفت: اينان جعفريان اند، خدا او را به بهتر از آنچه اصحابش را بدان تربيت كرد هاست ببخشايد و اگر اين امور را ترك نموديد خواهند گفت: اينان جعفريان اند، خداوند با او بدتر از آنچه بدان اصحابش را تربيت كرد هاست رفتار كند.(من لا يحضره الفقيه، ج1، ص: 383)
در رفتار با اهل سنت به امامان معصوم(ع) اقتدا کنیم
معاوية بن وهب می گوید:قُلْتُ لَهُ كَيْفَ يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ مِمَّنْ لَيْسُوا عَلَى أَمْرِنَا قَالَ تَنْظُرُونَ إِلَى أَئِمَّتِكُمُ الَّذِينَ تَقْتَدُونَ بِهِمْ فَتَصْنَعُونَ مَا يَصْنَعُونَ فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ يَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ يُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ يُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ.
به امام صادق – عليه السلام – عرض كردم: رفتار بايستة ما با اقواممان و آنان كه با آنها معاشرت داريم و شيعه هم نيستند چيست؟ امام – عليه السلام – فرمودند: به پيشوايان خود نگاه كنيد و از آنان پيروى كنيد، آ نگونه كه آنان رفتار مى كنند شما نيز هما نطور رفتار كنيد، به خدا سوگند آنان به عيادت بيماران غير شيعه مى روند و بر جنازه هايشان حاضر مى شوند و به سود و ضرر آنها [هرچه حق باشد] گواهى مى دهند و امانت هاى آنان را به آنها بر مى گردانند.(الكافي (ط – الإسلامية)، ج2، ص: 636).
به اهل سنت آن چه را می فهمند بگویید
عبد الاعلى گويد: شنيدم امام صادق عليه السّلام مي فرمود: تحمل امر ما تنها به تصديق و پذيرفتن آن نيست، از جمله تحمل امر ما پنهاندارى و نگهداشتن آن از نااهلش باشد. به شيعيان ما سلام برسان و به آنها بگو: خدا رحمت كند بنده اى را كه دوستى مردم (مخالفين ما) را به سوى خود كشاند، آنچه را مي فهمند به آنها بگوئيد و آنچه را نمى پذيرند از آنها بپوشيد. سپس فرمود: به خدا كسى كه به جنگ ما برخاسته زحمتش براى ما از كسى كه چيزى را كه نمي خواهيم از قول ما مي گويد بيشتر نيست. چون دانستيد كسى (امر امامت و احاديث مخصوص ما را) فاش مي كند، نزدش رويد و او را از آن بازداريد، اگر پذيرفت چه بهتر و گر نه كسى را كه بالاتر از اوست و از او شنوائى دارد بر او تحميل كنيد (تا منعش كند و بازش دارد) همانا مردى از شما مطلوبى كه دارد چاره جوئى و لطيفه كارى مي كند تا حاجتش بر آورده شود، نسبت به حاجت من هم چاره جوئى كنيد چنان كه نسبت به حوائج خود مي كنيد (يعنى با لطائف و حيل او را از فاش كردن اسرار ما باز داريد) اگر از شما پذيرفت چه بهتر و گر نه سخنش را زير پاى خود دفن كنيد (نشنيده انگاريد) و نگوئيد او چنين و چنان مي گويد، زيرا نقل شما به ديگران، مردم را بر من و شما مي شوراند. هان بخدا اگر شما آنچه را من مي گويم بگوئيد، اعتراف مي كنم كه شما اصحاب من هستید، اين ابو حنيفه است كه اصحابى دارد، و اين حسن بصرى است كه اصحابى دارد و من مردى قرشى و زاده رسول خدا (ص) هستم و كتاب خدا را فهميده ام، بيان همه چيز در كتاب خدا هست از ابتداء خلقت و امر آسمان و زمين و امر پيشينيان و پسينيان و امر گذشته و آينده و گويا همگى در برابر چشم من است و به آن مي نگرم.( الكافي (ط – الإسلامية)، ج2، ص: 222)
یادداشت: علی کفشگر فرزقی
منبع:
وسائل الشيعة- الكافي – تفسير نمونه – الإختصاص- الحياة – من لا يحضره الفقيه- وسائل الشيعة – پیشوایان شیعه پیشگامان وحدت
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.