شورای عالی انقلاب فرهنگی از منظر مقام معظم رهبری

حقیقتاً یکی از کارهای مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی، نگرش به فرهنگ عمومی و پیدا کردن و شناختن بیماری های فرهنگی امروز کشور ما و یافتن علاج این بیماری ها با دید متخصصانه و البته دردمندانه و انقلابی و توصیه آنها به دستگاه های گوناگون است. شورای عالی انقلاب فرهنگی باید یکی از اهم وظایف واجبات امور خود را این قرار بدهد که چگونه می توان محیط دانشگاه را ساخت به نحوی که در آن دانشجوی دینی و انقلابی، توأم با آگاهی سیاسی و روحیه با نشاط دانشجویی پرورش یابد.

این از کارهایی است که شما باید بکنید و اگر شما نکردید، دشمنان این ملت نقطه مقابلش را خواهند کرد. باید تلاش کرد برای اینکه علوم انسانی را بر پایه های اسلامی با دید اسلامی و مبتنی بر جهان بینی اسلامی تدوین کنیم. توجه و اهتمام ویژه به جهت گیریهای اسلامی در مواد درسی و کتب درسی که ارتباط با مسایل ارزشی اسلام هم پیدا می کند . همینطور در علوم انسانی از قبیل آن علومی که وارداتی است و ما آنها را خودمان نداشتیم مثل روانشناسی و جامعه شناسی و از قبیل این نگرش می تواند به آنها نیز تسری پیدا کند و باید یک کار ویژه ای انجام بگیرد. از جمله مسائل حتمی و محکم این است که یکی از بخشهای عمده کار را به صورت جداگانه بگذارید راجع به مسایل مربوط به فرهنگ عمومی و ابزارهایی که فرهنگ عمومی را تزریق می کنند. کاری کنید که این مسأله فرهنگ عمومی بیاید توی این شورا و روی آن وقت گذاشته شود و اهتمام بشودو برنامه ریزی بشود و دستورهای لازم هم به دستگاهها داده بشود. مجلات بکلی مغفول عنه هستند ما فقط چسبیده‏ ایم به روزنامه ها. در این شورای عالی به نظرم می رسد که یک جهت گیری جدی در جهت تضمین فرهنگ اخلاقی، جنبه های اخلاقی، فرهنگ عمومی لازم داریم. این خلقیات اجتماعی که زمینه های لازم برای پیشرفت ما به سمت آن تمدنی که مورد نظر ماست و ما می خواهیم برسیم و ان شاءالله دنیا را می خواهیم به آن برسانیم باید تدوین شود و یک حرکت عظیمی انجام بگیرد گاهی اوقات در حرکات سیاسی دنیا که دشمنان ما در سطح جهان انجام می دهند اشاره به مباحث فرهنگی گاهی هست یعنی تهمت فرهنگی به ملت ما و کشور و نظام اسلامی ما می‏زنند. من بد نمی دانم که یک وقتی شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان این شورا چون شورا یک شخصیت حقوقی مهمی است و یک مجموعه عظیم قابل توجهی از شخصیت های برجسته ی کشور در این جا جمع شده اند که یک موضعی در مقابل اینها بگیرید چون شما یک مرجع فرهنگی هستید پاسخ بدهید ما می خواهیم در تشکیلات جدید، جریان انقلابی و اسلامی – که اساس همه‏ی تحولات مثبت و مبارک در این کشور بوده و ان شاءالله بعد از این هم باید باشد و خواهد بود و بیشتر از همه هم مورد تهاجم دشمن است – تفکرات اسلامی و انقلابی ، مورد توجه مضاعفی قرار بگیرد و حقیقتا روی آن برنامه ریزی و کار بشود. مبنای کار این تشکیلات تأکید اصول و ارزشها باشد. ما یک تصحیح فرهنگی لازم داریم. قدم اول هم این است که یک مرکز بینای هوشیار نگاه کند و ببیند مشکلات فرهنگی جامعه چیست. به مشکلات کوتاه مدت هم توجه نکند. مرکزی وجود داشته باشد که مسایل و مشکلات و معضلات فرهنگی جامعه را ـ اعم از آنچه که مربوط به دانشگاه و مدرسه و دستگاه‏های دولتی، فرهنگی، رسمی و علمی است و آنچه دایره وسیع تری دارد و مربوط به فرهنگ عمومی کشور است – نگاه کند؛ اولویت های فرهنگی را در مقاطع خاص پیدا کند.

یکی از کارهایی که من می خواهم به این مجموعه بگویم و خواهش بکنم این است که گاهی در یک مقطع خاص، علاوه بر کارهای بلندمدتی که حالا انجام می گیرد، احساس می‏شود که یک کار خاص و اولویت های فرهنگی لازم است که ممکن است به دستگاههای ذی ربط اعلام بشود و آنها حس کنند که براساس آن برنامه ریزی کنند؛ رسانه ها و بعضی دستگاه های دیگر نیز کار کنند.

حقیقتاً باید در این مجموعه جدید، موضوع ها به صورت تحدید شده و دقیق مرزبندی شده مطرح بشود و به یک نتایج عملی برسد و این نتایج به کسانی که باید آنها را اجرا کنند، ابلاغ بشود مسایل جدیدی در زمینه‏ مسایل اخلاقی، ارزشی، کیفیت ذهنی و فکری دانشجویان برای ما مطرح است. یعنی به جای یک جامعه ی یک میلیونی، در آینده نزدیک ممکن است جمعیت دومیلیونی و سه میلیونی داشته باشیم که مجبوریم نسبت به مسایل اخلاقی و سیاسی آنها و اصلاً نسبت به تشکیل فکری و عقایدو ازدواج آنها فکر بکنیم. اینها مسالی است که باید فکر بشود. باید از فرصت استفاده کرد و آن اصلاحات فرهنگی _ اخلاقی را برای این کشور انجام داد و این کاری است که مرکزی شما هستید. من انتظارم و خواهشم از شورای عالی انقلاب فرهنگی این است که مسأله‏ تهاجم فرهنگی را بحث کنید. اصلاً این موضوع را مورد مطالعه قرار بدهید. در واقع شما هم یک شورای عالی دفاع هستید؛ منتها دفاع فرهنگی در مقابل تهاجم فرهنگی. نمی خواهم بگویم دفاع به معنای مصطلح رایجش؛ یعنی همیشه در موضع دفاعی! نه، بلکه به معنای تدبیر فرهنگی، تدبیر و اداره ی فرهنگی. خود شورای عالی بهترین مرجع است برای اینکه نسبت به عملکرد خود آن جایی که اعتراض است چه اعتراض از دیگران چه اعتراض عناصر اصلی خودش رسیدگی کند. ما باید مقوله فرهنگی را از نو ارزیابی کنیم من به ذهنم اینجور می رسد که ما در نظام جمهوری اسلامی مقوله فرهنگ را قدری دست کم گرفته ایم. غیر از ما چه کسی مسئول است که مردم را اگر متزلزند تبدیل به انساهای مقاوم کند اگر دچار تردید و شک و تزلزل هستند این شک و تردید را برطرف و آنها را عازم و مصمم بکند تا این مردم از آن حقی که امروز پرچم آنرا این کشور به دست گرفته است جانانه دفاع بکنند؟ غیر از ما غیر از مسئولین بخصوص مسئولین امور فرهنگی کشور واز جمله همین شورای عالی انقلاب فرهنگی که برای همین مقصود بوجود آمده است. اگر امروز این مردم را متدین متشرع و پایبند به دین و آگاه از مبانی دینی و برخوردار از معرفت دینی تربیت کنیم هرچه به این سمت پیش برویم این مملکت و آینده این کشور و این ملت را تضمین کرده ایم هر مقدار که اجازه رخنه در این مواضع را بدهیم و اجازه دهیم که در باورها و در مقدسات دینی مردم در مسأله شهادت در مسأله جهاد دردشمنی دشمن های واضح اسلام و مسلمین جد بشود و همینطور در ذهن های مردم تسری پیدا بکند آینده این مملکت و این ملت را به خطر انداخته ایم این عملی نیست مگر با تقویت کار فرهنگی این امروز اساس کار ماست. باید در مقابل اظهارات فکری چه زمینه سیاسی چه زمینه اسلامی که مخالفین و دشمنان اسلام و مقابله کنندگان با اسلام و مسلمین و نظام اسلامی مطرح می کنند کار بشود. وزارت ارشاد ، وزارت آموزش عالی ، وزرات بهداشت درمان ،وزارت آموزش و پرورش ، سازمان تبلیغات و صدا و سیما بایستی نشان دهد که یک صف آرایی دارند . آرایش نیروهای فرهنگی بایستی یک آرایش دینی ، اسلامی و انقلابی باشد. همین شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله وظایفش همین است که بنشیند ببیند کی دولت باید در مقابل فرهنگ حساسیت نشان بدهد کجا باید بخصوص حساسیت نشان بدهد و کجا باید تغافل کند. در مسأله فارغ التحصیلان بیکار این شورا می تواند راههایی را بیندیشد و کمک کند هم به دولت کمک کند ، هم به مجلس یعنی رهنمود بدهد تا هم مجلس دنبال قوانینش برود و هم دولت دنبال اجرایش برود. نظام آموزشی کشور باید با نیازهای عینی دولت تطبیق داده بشود و جهت کلٌی اش باید در جایی که فراتر از وزارتخانه است تنظیم بشود و آن همین شورای عالی انقلاب فرهنگی است. این شورای عالی می تواند کارآیی های زیادی برای پیشبرد فرهنگ کشور داشته باشد و به وزارتخانه هایی که متصدی و مباشر اجرایی کار فرهنگی هستند ، کمک بزرگی بکند. در بین شوراها و هیئت های کاری و تخصصی ـ که در کشور ما زیاد هم هست ـ این شورای عالی خصوصیاتی دارد که خیلی ها ندارند. اولاً، همه افراد برگزیده و انتخاب شده اند. ثانیاً، همه افرادی که در این شورا شرکت دارند، در کاری که این شورا متصدی و متکفل آن است، صاحب نظر و فرهنگی و دارای تخصص اند و با دانش و فرهنگ و دانشگاه آشنایی دارند. ثالثا ، جزو شوراهایی است که در بحبوحه کارها و تلاش های گذشته، چند سال از عمر آن گذشته و کاملاً جاافتاده و پخته است و به مسایل پیرامون خودش کاملاً آشنایی دارد. به همین نسبت، انتظارات از این شورا زیاد است. نه این که من انتظار خاصی داشته باشم؛ بلکه کلاً نظام از یک مجموعه اهل فن برگزیده یی که به عنوان شورای عالی انقلاب فرهنگی، زیرا این نام جمع شده اند، انتظارات زیادی دارد؛ از یک مجموعه ی این طوری، همه خیلی انتظارات دارند و شاید بیش از همه، تلاش فرهنگی مورد انتظار است و همان طور که اسمش “شورای عالی انقلاب فرهنگی ” است، انقلاب فرهنگی مورد انتظار است. چه بهتر که وقتی ما به جزییات مسایل آموزشی نگاه می کنیم، آن را از این شورا خارج کنیم. البته مسائل آموزشی باید در حد سیاستگذاری های کلی باشد و نگاه وسیعی به جامعه بشود و هم فرهنگ عمومی جامعه و هم مسایلی که مغفول عنه بوده ـ مثل همین کارهایی که اخیرا شورای عالی کرده؛ تأسیس فرهنگستان علوم و فرهنگستان زبان فارسی و مسأله تحقیقات ـ مورد توجه قرار بگیرد. به نظر می رسد شورای عالی انقلاب فرهنگی یک نقیصه دارد و آن این است که کار اصلی اکثر اعضای آن همین نیست. این جا، آن جایی است که نمی شود شوخی کرد. این جا اگر حاشیه انقلابی گری اش، یک ذره ساییده بود و خراش داشت، درعمل این زاویه باز خواهد شد و مشکلات بزرگی را به وجود خواهد آورد. حتماً باید عنصر فرهنگی باشد و حتماً هم باید انقلابی باشد. این جا، از آن جاهایی است که جز به این نمی شود رضایت داد. از این گونه افراد دعوت کنید، تا در حواشی این شورا، به کارهای اساسی و مهمی که دارید برسند. ما قبلا خیال می کردیم که شورای عالی انقلاب فرهنگی لابد چند سالی ادامه پیدا می کند و بعد وجود شاید دیگر لازم نباشد ما هرچه می گذرد می بینیم که این شورا اصلا وجودش واجبتر و لازم تر می شود زیرا مسائل فرهنگی اهمیت بیشتری برای ما پیدا می کند آقایان همت کنند به کارهای اساسی و مهمی که در صراط فرهنگ و انقلاب فرهنگی وجود دارد و نام و فلسفه وجود شورا را اقتضا می کند به طور کامل و کافی برسند و این البته نیازمند تلاشی همراه با شوق و امید به پیشرفت کارهاست. این فکر در داخل شورا مطرح بود که شورای عالی انقلاب فرهنگی از مجموعه کار اصلی خود که انقلاب فرهنگی است به بخشی از آن بسنده کرده که امر دانشگاه ها و آموزش عالی می باشد. یعنی ممکن است، به بعضی از کارهای دیگر اصلاً نپردازد البته در دوره اخیر شورا، با تشکیل فرهنگستان های مختلف و انجام کارهای دیگر مقداری کار، توسعه پیدا کرده که تلاش مشکوری هم هست و باید به مسایل فرهنگ عمومی کشور و اموری که خارج از محدوده دانشگاه ها است، توجه بشود و نباید آنها را دست کم گرفت مسائل فرهنگی در این بین احتیاج به مرکزی دارند که دلسوزانه و پی‏گیر نسبت به آن مسایل در آن مجمع مطالعه شود و تصمیم‏گیری شود و این مجمع ( شورای عالی انقلاب فرهنگی) ، همان مجمع است. مجموعه‏ شورای عالی انقلاب فرهنگی را واقعاً آدم حالا می‏فهمد که چقدر می‏تواند برای کشور ضروری تلقی بشود یک چنین جمعی می‏نشینند و مسائل فرهنگی را بخصوص بحث می‏کنند. ای کاش به جای این مسائلی که مقداری ریز و اجرایی است و عمدتاً مربوط به دانشگاه‏ها ست، مسائل عمومی فرهنگی کشور در این شورا مطرح شود اگر یک مجموعه ، مسائل فرهنگی کلان کشور را با یک دید وسیعی، چیزهایی که مورد علاقه ی انقلاب است، مورد علاقه افراد علاقمند است، هدایت بکند و به آن جهت بدهد، زیرنظر و در زیر کلید فکری خودش بگیرد، خوب است. آن مرکز همین شورای عالی انقلاب فرهنگی است. یک مدیریت متمرکز و هدایت کننده لازم است. این مرکز باید نسبت به همه‏ دستگاه‏های مسؤول در زمینه های فرهنگی کشور، نقش هدایت کننده و تغذیه کننده داشته باشد. مقوله فرهنگ ، چون مقوله بسیار مهمی است، جا دارد که مجموعه یی بنشینند و درباره ی مسایل مورد اهتمام فرهنگ کشور ، فراتر از گرفتاری ها و ابتلائات اجرایی ، تبادل نظر کنند. کما این که در قضیه اقتصاد هم همین طور است؛ ما شورای اقتصاد داریم. بعضی جاهای دیگر هم شوراهایی برای این گونه کارها هست. به نظر من، فرهنگ نسبت به بقیه بخش های جامعه، برای این که کسانی ـ اهل نظر، اهل فکر – بنشینند و حقیقتاً علاج جویانه و روشن بینانه و حکیمانه مسایل فرهنگ جامعه را بررسی کنند، اولویت دارد. در زمینه فرهنگ عمومی و مسایلی که مربوط به فرهنگ عمومی است، جایی لازم است که متصدی شناخت و بحث و تصمیم گیری و ابلاغ برای اجرا – به مراکز خودش – باشد؛ و آن همین شورای عالی انقلاب فرهنگی است، و انصافاً هیچ جایگزینی هم ندارد. البته من باید اقرار بکنم که از کارکرد شورا، حقیقتاً و قلباً راضی هستم؛ یعنی این مجموعه ی با ارزشی که الان دور هم جمع شده اید، شاید واقعاً با این سنگینی و با این وزانت علمی هم هیچ مجموعه یی را در کشور نداشته باشیم. این شورا مظهر همکاری پرورش یافتگان حوزه ها و دانشگاه‏هاست و از این جهت هم چیز خیلی عزیزی است. فرهنگ کشور، مسایل فرهنگی کشور از لحاظ امنیت، آن چنان هست که بزرگان بنشینند و درباره آن بحث کنند و تصمیم بگیرند؛ که این بحمدالله در این جلسه تحقق پیدا می کند؛ مدیریت فرهنگی، در مقابل هرج و مرج فرهنگی است؛ به معنای استبداد و به معنای تحمیل نیست مدیریت فرهنگی ، یعنی این که دستگاه عاقله کشور – دستگاه مدیر و مدبره کشور – برای فرهنگ کشور، قراری بگذارد ، ضابطه یی وضع بکند و خط کشی و قاعده و قانونگذاری بکند مرکز مدیریت فرهنگی هم شورای عالی انقلاب فرهنگی است مدیریت فرهنگی، یعنی همین که بنشنند و مشخص کنند که در این زمینه فرهنگی چه باید کرد که نه تنگ نظری باشد، نه جزم اندیشی های بیجاو بیخود، نه کوبیدن شما یک شورای عالی دفاعی هستید منتها دفاع فرهنگی در مقابل تهاجم فرهنگی نمی خواهم بگویم دفاع به فکر این و آن و نه سوء ظن به هرکسی باشد که حرفی می زند اما در آن طرف هم رها کردن و بی پناه گذاشتن ذهن جوان ها و ایمان مردم نباشد.

امور فرهنگی دست شماست، آموزش و پرورش یک جور ، دانشگاه یک جور، امور وزارت فرهنگ و ارشاد یک جور! نمی شود که ما این مسوؤلیت را از روی گردن خودمان برداریم. این شورا هم شورای منحصر به فردی است و از اعتبار آن هیچ چیز کم نشده است این شورا از لحاظ قانونی پشتوانه مستحکمی دارد در این هیچ جای تردیدی نیست از لحاظ ترتیبی هم که ملاحظه می کنید یک ترتیب منحصر به فردی دارد . در زمینه مسائل فرهنگ ما اینگونه ترتیب همه جانبه مستحکم برخوردار از انسانهای صاحب فکر و صاحب تجربه و صاحب انگیزه نداریم.

منبع: /www.iranculture.org