نسخه امام صادق(علیه السلام) برای رهایی از رنج غیبت

مروری بر سیره نظری و عملی امام صادق(علیه السلام) در زمینه مهدویت علاوه بر آنکه راه شناخت مدعیان دروغین از مهدی راستین را به ما نشان می دهد، کمک می کند تا سبک صحیح انتظاری را که به ظهور متصل می شودف بشناسیم و به آن عمل کنیم.

اگرچه بین دوران بابرکت حیات امام صادق(علیه السلام) تا ولادت امام عصر(عج)، سپس غیبت و نیز ظهور آن حضرت(عج) به لحاظ زمانی فاصله بسیار است اما مروری بر نهضت علمی و اقدامات فکری عملیِ رییس مکتب تشیع این را می رساند که تدابیر ایشان چگونه در تعمیق و ترویج مهدویت، فرصت سازی برای منتظران و جلوگیری از گم شدن شان در فضای غبارآلود عصر غیبت، موثر واقع شده و انتظار را تا فصل ظهور از انحراف مصون نگاه داشته است.

لذا در بررسی گوشه ای از این اقدامات و روشنگری ها، در آستانه سالروز شهادت صادق آل عبا(علیه السلام) نظر کارشناسان را بررسی کرده ایم که به حضورتان تقدیم می شود:

حجت‌الاسلام محمدرضا عسکری، مدیر بنیاد مهدویت استان البرز در تبیین «اقدامات حضرت صادق آل محمد صل الله علیه وآله در برخورد با انحرافات مهدوی و حفظ مهدویت اصیل»، اظهار کرد: مهمترین عاملی که باعث گرایش بخشی از شیعیان به «مهدیان دروغین» می شد، جهل و عدم معرفت به موضوع مهدویت بود و اینکه گاهی در مصداق دچار اشتباه می شدند و همین زمینه شکل گیری گروه های مختلفی را فراهم می کرد؛ گروه هایی مانند کیسانیه، زیدیه، اسماعیلیه و … که فعالیت شان در زمان امام صادق علیه السلام اوج داشت.

وی درباره راهبردهای امام صادق(علیه السلام) در مواجهه با این فرقه ها گفت: امام صادق(علیه السلام) تلاش کردند با این جریان ها به گونه ای مقابله و آنها را «مدیریت» کنند که به شیعه آسیبی نرسد. لذا بر موضوعات مهم، کلیدی و راهبردی تاکید و آنها را برجسته می کردند تا از آنها غفلت نشود. به عنوان مثال بحث غیبت امام مهدی علیه السلام، علت غیبت، حکمت و فلسفه آن، وظایف منتظران را بُلد کردند و این باعث شد جامعه کمتر دچار جریان های انحرافی و مهدیان دروغین شود.

تاکید بر جایگاه امامت در مبارزه با مدعیان دروغین

عسکری ادامه داد: امام صادق علیه السلام بر مسئله «جایگاه امامت» تاکید داشتند. ایشان تلاش می کردند موضوع امامت را به گونه ای برای شیعه تبیین کنند که شیعیان بدانند «این جایگاه کاملا مشخص و منصوص است» و «12 امام(علیه السلام) همگی از سوی خدا مشخص شده و توسط پیامبر(ص) معرفی شده اند».

محقق مهدوی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دیگر راهبردهای امام صادق علیه السلام در این مبارزه اشاره و تصریح کرد: شیوه دیگر حضرت صادق(علیه السلام) برای مقابله با «مهدیان دروغین» بحث «تبارشناسی مهدی(عج)» بود. امام علیه السلام بر این موضوع تاکید و تبیین می کردند که «موعود» یک شخص «مشخص» و «متعین» و «متدین» است. ایشان بر نسب امام مهدی علیه السلام تاکید می کردند و پدر، مادر و اجداد ایشان را معرفی می نمودند تا کسی نتواند از این آموزه سوءاستفاده کند.

عسکری ادامه داد: از دیگر راهکارهای حضرت صادق علیه السلام «گرفتن بهانه از دست مدعیان دروغین» بود؛ برای مثال یکی از گروه های انحرافی در تاریخ شیعه، گروه اسماعیلیه است. اسماعیل از فرزندان امام صادق علیه السلام بود. اگرچه وی شخصاً ادعای مهدویت نداشت اما طرفدارانش به دلایلی معتقد به مهدویت ایشان بودند. اسماعیل زودتر از امام صادق علیه السلام از دنیا رفت و امام(علیه السلام) برای اینکه این بهانه را از طرفداران او بگیرد 30 نفر از اصحاب و شیعین بویژه خواص را به عنوان گواه -چه قبل از غسل و کفن، چه بعد از غسل و کفن و چه زمانی که ایشان را داخل قبر گذاشتند- شاهد گرفتند که اسماعیل از دنیا رفته است.

مدیر بنیاد مهدی موعود علیه السلام استان البرز تاکید کرد: از دیگر فعالیت های امام صادق(علیه السلام) در این باره آن بود که ایشان معیارهایی را برای تشخیص «مهدی راستین» از «مهدی دروغین» معرفی کرده یا اینکه ادعاهای مدعیان را زودتر پیش بینی و مردم را آگاه می کردند که مراقب باشید ممکن است برخی ادعای مهدویت داشته باشند.

نسخه امام صادق (علیه السلام) برای رهایی از رنج غیبت

همچنین، حجت الاسلام والمسلمین سید مصطفی باقری، محقق و پژوهشگر مهدویت نیز با اشاره به وظایف منتظران در کلام امام صادق(علیه السلام) بیان کرد: از حضرت صادق(علیه السلام) مروی است که ایشان خطاب به یارانشان فرمودند: «لَمَّا طَالَ‏ عَلَى‏ بَنِی‏ إِسْرَائِیلَ‏ الْعَذَابُ ضَجُّوا وَ بَکَوْا إِلَى اللَّهِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً؛ هَکَذَا أَنْتُمْ لَوْ فَعَلْتُمْ لَفَرَّجَ اللَّهُ عَنَّا، فَأَمَّا إِذَا لَمْ تَکُونُوا فَإِنَّ الْأَمْرَ یَنْتَهِی إِلَى مُنْتَهَاهُ» یعنی «بنی اسرائیل قرار بود سال ها در سرزمین ها به علت نافرمانی، سرگردان و حیران باشند، اما چهل روز ندبه و انابه کردند، خداوند مابقی ایام سرگردانی را بر آنها بخشید. اگر شما هم همچنانی که آرزومند عرصه ظهور هستید به درگاه خداوند استغاثه نمایید، قطعاً فرج و گشایش خداوند برای شما نیز مقرر خواهد شد».

وی ادامه داد: در روایات ما وارد است که هر چه به دوران ظهور نزدیک تر می شویم، مشکلات و مصائب فراروی بشر، بیشتر و بیشتر می شوند. طبق آیات قرآن کریم، خداوند فقط به مؤمنین وعده استیلا و چیرگی بر زمین را داده است و به تعبیری این مؤمنین هستند که زمین را وارث خواهند شد. برای اینکه سره از ناسره جدا شود، خداوند متعال آزمایشات و ابتلاءهای فراوانی را در پیش روی مؤمنین قرار خواهد داد. قرآن کریم می فرماید: «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ». گذشتگان نیز در مسیر رسیدن به کمال، مرارت ها و گرفتاری های فراوانی را متحمل شدند. ما نیز برای رسیدن به وعده حقیقی الهی، می بایست ابتلاها و آزمایشات الهی را با موفقیت پشت سر بگذاریم.

باقری تصریح کرد: سنت الهی اینگونه است که در آستانه عصر ظهور، شدائد و معضلات فراوان خواهند شد. اما اگر نظر از طرح مشکلات، مفاسد اقتصادی و اجتماعی و گناهان و معاصی است، می بایست بیان داشت که نسل جوان باید آگاهانه نسبت به مقؤله دین مداری و حفظ ارزش های الهی همت گمارد و خود را برای درک دوران غایی اسلامی آماده کند. نسل جوان ما می بایست بداند که در دولت کریمه مهدوی، هم دارای یک ارزش و میزان نخواهند بود و پاره ای از اشخاص که غالباً جوان نیز هستند، به مدارج والا و طلیعه داری نهضت حضرت(عج) نائل خواهند شد. جوانان وارسته و آگاه اگر می خواهند در قاطبه برترین های نهضت حضرت ولی عصر(ارواحنا له الفداء) قرار بگیرند می بایست پیوسته در مسیر خودسازی و دوری از معاصی و کج روی ها قرار بگیرند.

چه کنیم از اصحاب و یاران حضرت مهدی(عج) قرار گیریم؟

حجت الاسلام والمسلمين بالادستيان، کارشناس مهدوی در سخنانی درباره «امام مهدی(عج) در آیینه بیانات معصومین(علیه السلام)» گفت: امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: «کسی که جزء یاران حضرت قائم(عج) بودن، او را شاد می سازد (یعنی دوست دارد از یاران ایشان باشد) پس باید منتظر باشد و اهل ورع و پرهیز از گناه و اهل اخلاق نیکو باشد در حالی که منتظر است پس اگر مرد و حضرت قائم(عج) بعد از مردن او قیام نمود اجر و پاداش کسی که در رکاب ایشان باشد را خواهد داشت پس تلاش کنید و منتظر باشید گوارا باد بر شما ای گروهی که مورد رحمت الهی قرار گرفته اید.» (الغیبه نعمانی، ص 200، باب 11، ح 16)

وی درباره نکته های نهفته در این حدیث، بیان کرد: شادی و سرور مؤمن در به دست آوردنِ لیاقت یاری حضرت(عج) است. به یاد حضرت(عج) بودن و چشم به راه ظهورش به سر بردن، تاثیر مهمی در نزدیک شدن به ایشان دارد. علاوه بر این، با «تخلیه» و دور نمودن خود از گناه و «تحلیه» و آراستن خود به فضائل و خوبی ها می توان در جرگه یاران حضرت راه یافت: (وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ).

بالادستیان خاطرنشان کرد: این ذهنیت که از کجا معلوم زمان ظهورِ حضرت، ما باشیم اشتباه است و نباید موجب سستی و کوتاهیمان در یاری ایشان شود. ما مامور به وظیفه ایم و اگر در راه کسب لیاقت یاری حضرت و زمینه سازی ظهور تلاش نمودیم ولی اجل مهلت نداد و مردیم لحظه ای ضرر نکرده ایم. «كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ». البته در مسیر یاری حضرت(عج)، جدیت، تلاش، توجه و به یاد امام بودن، لازم است (فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا).

خبرگزاری شبستان