استفتائات حج

در صورتي که لباس نمازگزار از پنبه يا کتان باشد، در جايي که بر فرض تقيّه سجده بر فرش صحيح است، چنانچه بتواند بدون محذور بر لباس خود سجده کند، آيا سجده بر فرش که از پشم يا مواد لاستيکي است مجزي است يا نه؟

*** 1 ـ آيا نماز طواف مستحب را مي توان در حال حرکت و راه رفتن خواند؟
* آية الله تبريزي: مانعي ندارد، والله العالم.
* آية الله سيستاني: اشکال ندارد.
* آية الله صافي گلپايگاني: مانع ندارد، والله العالم.
* آية الله فاضل لنکراني: بلي، مي توان
* آية الله مکارم شيرازي: احتياط آن است که در حال وقوف بخوانند; زيرا ادلّه جواز نافله در حال حرکت، از اينجا منصرف است.

*** 2 ـ آيا کسي که در اعمال عمره يا حج يا خصوص طواف اجير غير باشد، مي تواند به نيابت از شخص ديگري تبرعاً يا استيجاراً قرآن تلاوت کند.
* آية الله تبريزي: مانعي ندارد، والله العالم
* آية الله سيستاني: مي تواند.
* آية الله صافي گلپايگاني: چنانچه مانع اعمال عمره يا حج يا طواف اجير نباشد خواندن قرآن تبرّعاً يا استيجاراً براي ديگري اشکال ندارد، والله العالم.
* آية الله فاضل لنکراني: بلي، مي تواند
* آية الله مکارم شيرازي: مانعي ندارد

*** 3 ـ در حال طواف نماز مستحب خواندن چه حکمي دارد؟
* آية الله تبريزي: مشروعيت آن ثابت نيست، والله العالم.
* آية الله سيستاني: جايز است.
* آية الله صافي گلپايگاني: احوط ترک آن است، والله العالم.
* آية الله فاضل لنکراني: مانعي ندارد.
* آية الله مکارم شيرازي: اشکالي ندارد.

*** 4 ـ در صورتي که لباس نمازگزار از پنبه يا کتان باشد، در جايي که بر فرض تقيّه سجده بر فرش صحيح است، چنانچه بتواند بدون محذور بر لباس خود سجده کند، آيا سجده بر فرش که از پشم يا مواد لاستيکي است مجزي است يا نه؟
* آية الله تبريزي: چنانچه با رعايت تقيه بتواند بر لباسش سجده کند، بايد بر لباس مذکور سجده نمايد، والله العالم.
* آية الله سيستاني: در فرض مذکور مجزي است.
* آية الله صافي گلپايگاني: در فرض سؤال بايد بر لباس خود سجده کند، والله العالم.
* آية الله فاضل لنکراني: در فرض سؤال، بايد به لباسش سجده کند و سجده بر فرش و مواد پلاستيکي مجزي نيست.
* آية الله مکارم شيرازي: سجده بر پنبه و کتان در فرض سؤال، اولويت دارد.

*** 5 ـ آيا استحباب سه روز روزه مستحبي در مدينه منوره براي برآمدن حاجت، اختصاص به مسافر دارد يا براي اهالي مدينه و کسي که قصد عشره دارد نيز مستحب است؟
* آية الله تبريزي: حکم مزبور اختصاص به مسافر دارد و شامل اهل مدينه نمي شود و در مسافر بين اين که نمازش قصر باشد يا به جهت قصد اقامت ده روز نمازش تمام باشد، فرقي نيست، والله العالم.
* آية الله سيستاني: براي همه مستحب است.
* آية الله صافي گلپايگاني: بعيد نيست اختصاص به مسافر نداشته باشد، والله العالم.
* آية الله فاضل لنکراني: استحباب آن به قصد ورود براي غير مسافر ثابت نيست، بلي رجاءاً مانعي ندارد.
* آية الله مکارم شيرازي: اين حکم مخصوص مسافر است ولي ديگران بر اساس قانون اوّلي هر روزي بخواهند مي توانند به قصد حاجت روزه بگيرند.

*** 6 ـ جواز اقتدا به اهل سنّت اختصاص به نماز ادا دارد يا نماز قضا را نيز مي توان اقتدا کرد؟
* آية الله تبريزي: نماز قضا را هم مي شود با آن ها خواند، لکن شخص بايد حمد و سوره را خودش بخواند و لو به اين که در نمازهاي جهريه به اخفات بخواند، والله العالم.
* آية الله سيستاني: مي تواند نماز قضا را نيز بخواند ولي به هر حال بايد قرائت خود را بخواند و حکم جماعت را ندارد.
* آية الله صافي گلپايگاني: مختص به نماز ادا است، والله العالم.
* آية الله فاضل لنکراني: اختصاص به نماز ادا ندارد.
* آية الله مکارم شيرازي: تفاوتي نمي کند.

*** س7 ـ زني به تصور اين که مستحاضه است در ميقات محرم شده و با انجام وظايف مستحاضه اعمال عمره تمتّع را به جا آورده، پس از اعمال متوجه شده که حائض بوده، وظيفه او نسبت به اعمال عمره و حج چيست؟
* آية الله تبريزي: در فرض مزبورکه زن در زمان احرام حائض بوده، چنانچه وقت براي انجام اعمال، بعد از پاک شدن ازحيض دارد، بايد اعمال را اعاده کند و اگر وقت وسعت انجام اعمال را ندارد، با همان احرامي که بسته حج افراد را به جا مي آورد و در صورت تمکّن، بايد بعد از آن، عمره مفرده به جا آورد.
* آية الله سيستاني: اگر تا قبل از وقت حج، فرصتِ انجام اعمال عمره را دارد، بايد صبر کند و اعمال را پس از پاکي، دوباره انجام دهد و اگر فرصت نباشد بايد حج افراد انجام دهد و پس از اعمال، اگر ممکن بود، عمره مفرده انجام دهد.
* آية الله صافي گلپايگاني: زن مذکور محرم است، بنابراين اگر پاک شود و وقت براي عمره تمتع باقي باشد، مجدداً اعمال عمره را انجام مي دهد و اگر وقت براي انجام عمره نباشد، به طوري که بتواند وقوف عرفات را درک کند، حجّش بدل به افراد مي شود; يعني با همان احرام بعد از پاکي و غسل، نيت حجّ افراد مي کند و اعمال حج را تا آخر انجام مي دهد و قرباني ندارد و بعد از حج هم، عمره به جا مي آورد و همين حجش مجزي است.
* آية الله فاضل لنکراني: اگر وقت براي اعاده اعمال عمره تمتع دارد، طواف و نماز را اعاده کند و احتياطاً سعي و تقصير را نيز اعاده نمايد، ولي اگر وقت ندارد، حج افراد انجام دهد (حجش مبدّل به افراد مي شود) وپس از حج، عمره مفرده به جا آورد.
* آية الله مکارم شيرازي: بايد طواف ها و نماز طواف را از سر بگيرد و احتياط اين است که اگر در مکه حاضر است، بقيه اعمال; مانند سعي و تقصير را نيز اعاده کند ولي کفاره اي بر او نيست.

*** 8 ـ آيا استحباب غسل ورود به مسجدالحرام تنها براي قادم و کسي است که اعمال عمره به جاي مي آورد يا براي هر مرتبه رفتن به مسجدالحرام نيز مستحب است؟
* آية الله تبريزي: غسل دخول مسجد الحرام، که همان غسل براي دخول مکه و حرم است، اختصاص به قادم و کسي که اعمال را به جا مي آورد، دارد.
* آية الله سيستاني: استحباب آن حتي براي قادم ثابت نيست.
* آية الله صافي گلپايگاني: بعيد نيست براي هر وارد به مسجد باشد و در هر مرتبه.
* آية الله فاضل لنکراني: براي هر مرتبه رفتن به مسجد الحرام نيز مستحب است.
* آية الله مکارم شيرازي: به قصد رجا مانعي ندارد.

*** 9 ـ کسي که حسّ بويايي ندارد يا به علت زکام و سرماخوردگي بويي را احساس نمي کند، استعمال طيب و عطر زدن به بدن و لباس و گرفتن بيني از بوي بد بر او حرام است يا نه؟
* آية الله تبريزي: استعمال طيب بر او حرام است و نسبت به گرفتن بيني از بو، چنانچه شخص بو را احساس مي کند ولو مختصر، گرفتن بيني از بوي بد جايز نيست.
* آية الله سيستاني: استعمال و عطر زدن حرام است ولي اگر احساس بودي بد نمي کند گرفتن بيني حرام نيست.
* آية الله صافي گلپايگاني: استعمال طيب وگرفتن بيني از بوي بد براي چنين کسي هم حرام است.
* آية الله فاضل لنکراني: بلي، در فرض سؤال نيز استعمال طيب و عطر زدن و بيني را از بوي بد گرفتن حرام است.
* آية الله مکارم شيرازي: استعمال عطر براي او نيز اشکال دارد ولي گرفتن بيني از بوهاي خوب و بد لازم نيست.

*** 10 ـ آيا براي کسي که خودش محرم نيست جايز است چيزي روي سر مرد محرمي بيندازد، مثلا محرمي که خوابيده پتو را روي سر او بيندازد و چنانچه محرم باشد چه حکمي دارد؟
* آية الله تبريزي: جايز نيست.
* آية الله سيستاني: در هر دو فرض جايز نيست
* آية الله صافي گلپايگاني: دليلي بر منع آن نرسيده است; چه محل باشد چه محرم.
* آية الله فاضل لنکراني: خير جايز نيست ولو مُحرم نباشد.
* آية الله مکارم شيرازي: احتياط ترک اين امور است.

*** 11 ـ اگر مرد محرم به غير محرم بگويد وقتي که خواب رفتم پتو را روي سرم بينداز، چه حکمي دارد؟ و بر فرض که او هم به اين درخواست عمل کند کفاره واجب مي شود يا نه و بر فرض وجوب، کفاره بر عهده چه کسي است؟
* آية الله تبريزي: عمل مزبور جايز نيست و در فرض ارتکاب کفاره ندارد.
* آية الله سيستاني: نه درخواست جايز است و نه عمل ولي کفاره ندارد.
* آية الله صافي گلپايگاني: در فرض سؤال، حرمت آن معلوم نيست و کفاره هم ندارد.
* آية الله فاضل لنکراني: نبايد بيندازد، ولي چنانچه انداخت کفاره بر عهده هيچ کدام نيست، بلي محرم به محض بيدار شدن و توجه بايد پتو را بردارد و الا بنابر احتياط واجب بايد کفاره بدهد.
* آية الله مکارم شيرازي: جايز نيست .

*** 12 ـ در برخي موارد، زائران بيت الله الحرام يا ساير مسافران، وقت نماز در هواپيما هستند، با توجه به اين که نماز در هواپيما معمولاً مانع استقرار و طمأنينه نيست، در صورتي که ساير شرايط، مثل قيام و قبله و رکوع و سجود مراعات شود، آيا در صورت علم يا احتمال اين که پيش از اتمام وقت نماز به مقصد مي رسند و مي توانند نماز را پس از پياده شدن از هواپيما بخوانند، نماز در هواپيما کفايت مي کند يا بايد تأخير بيندازند و در صورتي که نماز را در آن حال خواندند و پيش از اتمام وقت نماز پياده شدند، اعاده نماز لازم است يا نه؟
* آية الله تبريزي: چنانچه احتمال بدهند که تا آخر وقت هواپيما به زمين ننشيند مي تواند در هواپيما نماز بخوانند و اگر پيش از اتمام وقت هواپيما به زمين نشست نمازشان را اعاده کنند.
* آية الله سيستاني: در فرض مذکور نماز در هواپيما کافي است.
* آية الله صافي گلپايگاني: در صورت علم بايد تأخير نمايد و در صورت احتمال، احوط خواندن و چنانچه قبل از گذشتن وقت به مقصد رسيد اعاده است.
* آية الله فاضل لنکراني: به طور کلي مکان نماز گزار بايد بي حرکت باشد و بايد بتوانند تا پايان نماز شرايط نماز را رعايت کنند لذا در فرض سؤال، در سعه وقت تأخير بيندازند و اگر بواسطه تنگي وقت ناچار باشند نماز بخوانند بايد به قدري که ممکن است رعايت شرايط را بنمايند و در اين صورت اعاده لازم نيست.
* آية الله مکارم شيرازي: چنين نمازي صحيح است و اعاده ندارد.

*** 13 ـ وضو گرفتن از آب هاي خنک مسجدالحرام و اطراف آن ـ که براي آشاميدن اختصاص داده اند; اعم از کلمن ها و شيرها ـ چه حکمي دارد؟
* آية الله تبريزي: چنانچه موجب اعتراض و توهين به حجاج از مؤمنين بشود بايد اجتناب کنند.
* آية الله سيستاني: جايز نيست.
* آية الله صافي گلپايگاني: محل اشکال است.
* آية الله فاضل لنکراني: وضو نگيرند و اگر عالماً عامداً وضو گرفتند براي نماز به آن اکتفا نکنند.
* آية الله مکارم شيرازي: اشکال دارد.

*** 14 ـ حدّ مني آيا جمره عقبه است يا خود عقبه که گردنه بزرگي است؟
* آية الله تبريزي: بيش از جمره عقبه است، به اندازه اي که رمي در داخل منا واقع مي شود و در مورد شک در مورد نفر و کوچ از منا احتياط کنند و اکتفا به اقلّ بشود و از قدر متيقن از منا، کوچ بعد از زوال انجام شود.
* آية الله سيستاني: جمره حد منا است.
* آية الله صافي گلپايگاني: حد منا را اعلام مخصوصه معين کرده است.
* آية الله فاضل لنکراني: حد منا از ناحيه مکه، خود عقبه است.
* آية الله مکارم شيرازي: حد منا با علامت مخصوصي مشخص شده است.

*** 15 ـ اگر اعلم در مسأله اي فتوا نداده و تنها احتياط واجب کرده است، ولي فالأعلم آن احتياط را ندارد، آيا لازم است مقلِّد اعلم بداند مرجعش احتياط واجب کرده و بايد نيت رجوع به فالأعلم کند، يا همين که در مقام انجام وظيفه شرعي بوده و عملش طبق فتواي فالأعلم است کافي است؟ به عبارت ديگر، اگر اعلم مثلاً در احرام از مکه قديم احتياط واجب است، ولي فالأعلم چنين احتياطي نداشته، و مقلِّد اعلم از مکه جديد محرم شده و بعد از اعمال حج فهميده است که اعلم چنين احتياطي داشته، آيا عملش صحيح است يا خير؟ و اکنون چه وظيفه اي دارد؟
از آنجا که سؤال هاي فوق بيشتر مورد استفاده روحانيان کاروان ها مي باشد، اگر در پاسخ ها اشاره اي اجمالي به دليل هم بشود موجب مزيد امتنان است.
* آية الله تبريزي: پس از فهميدن فتواي فالأعلم در تصحيح عمل، به فتواي وي استناد مي کند.
بايد براي ادله به کتب استدلالي مراجعه شود.
* آية الله سيستاني: اگر مطابقت با فتواي کسي که مي تواند از او تقليد کند داشته باشد، الآن مي تواند به او رجوع کند.
* آية الله صافي گلپايگاني: در فرض سؤال، بعد از خاتمه اعمال نيت کند که آنچه انجام داده ام بر طبق نظر فالأعلم باشد اشکال ندارد البته مشروط به اين که هنگام احرام از مکه جديد قصد قربت از او متمشي شده باشد.
* آية الله فاضل لنکراني: همين که عمل مطابق فتواي مشهور باشد صحيح است و نيت رجوع و حتي گفتن و ارجاع دادن لازم نيست. بلي اگر سؤال کردند بايد گفت و اگر بعد از عمل متوجه آن احتياط شدند اعاده لازم نيست، هرچند اگر بخواهند طبق احتياط اعاده و عمل کنند مانعي ندارد.
* آية الله مکارم شيرازي: بعد از اعمال حج رجوع به فالأعلم مي کند و چون عمل گذشته او با آن هماهنگ است، اعاده لازم نيست.

*** 16 ـ شخصي با فيش ميّت اگر از ساير ورثه اجازه بگيرد مي تواند به حج مشرف شود، آيا استجازه از ساير ورثه، به عنوان مقدمه واجب مثل ثبت نام و تهيه بليت و امثال آن، واجب است يا نه و نيز با فرض عدم استجازه، چنانچه با همان فيش به حج برود و ساير شرايط را داشته باشد، حج او صحيح است و کفايت از حَجّة الاسلام مي کند يا نه؟
* آية الله تبريزي: بنابر احتياط بايد اجازه بقيه ورثه را تحصيل نمايد.
* آية الله سيستاني: اگر از ساير جهات مستطيع باشد و تمکّن مالي در مورد پرداخت حق ساير ورثه در فيش نيز داشته باشد حج بر او واجب است و بايد مقدمات را تهيه کند و دراين فرض اگر بدون اجازه از فيش استفاده کند، حجش صحيح و مجزي است وبدهکار حق ورثه است.
* آية الله صافي گلپايگاني: در فرض شب استجازه لازم نيست، چون تحصيل استطاعت است که واجب نيست. و اگر بدون اجازه برود، هرچند گناه کرده لکن اگر در ميقات شرايط استطاعت در او باشد حج صحيح و مجزي از حجّة الاسلام است.
* آية الله فاضل لنکراني: تصرّف در فيش، که مشترک است، بايد با رضايت و اجازه همه ورثه باشد ولي اگر استجازه نکرد، هرچند معصيت کرده است ولي حج او صحيح است و کفايت از حَجّة الاسلام مي کند، اما بايد رضايت ورثه را تحصيل نمايد.
* آية الله مکارم شيرازي: استجازه کردن لازم نيست ولي اگر استجازه کند و اجازه دهند و ساير شرايط را داشته باشد مستطيع مي شود.

*** 17 ـ با توجه به اين که بانوان مي توانند رمي روز دهم را شب انجام دهند، آيا حتماً بايد شب عيد باشد يا شب يازدهم نيز جايز است و در فرض جواز، در صورتي که زن در اعمال حج نايب ديگري باشد، چه صورت دارد؟
* آية الله تبريزي: زنها مي توانند رمي روز دهم را در شب عيد انجام دهند و در حکم مزبور بين اين که زن براي خود حج انجام دهد يا نايب ديگري باشد فرقي نيست.
* آية الله سيستاني: فقط در شب عيد جايز است.
* آية الله صافي گلپايگاني: بايد شب دهم باشد; چه نايب باشد چه براي خودش باشد.
* آية الله فاضل لنکراني: شب يازدهم نيز جايز است هرچند نايب در حج باشد. بلي رمي روز يازدهم را در صورتي مي تواند شب انجام دهد که از رمي در روز معذور باشد.
* آية الله مکارم شيرازي: هر دو جايز است و ضرري به نيابت نمي زند.

*** 18 ـ خارج شدن از شهر مکه و منا، مثلا رفتن به جده، مدينه يا طائف در موارد ذيل چه حکمي دارد؟
الف: پس از اعمال روز عيد قربان پيش از اعمال مکّه.
ب: در روز يازدهم پس از رمي جمرات.
ج: پس از بيتوته نيمه اوّل شب يازدهم يا دوازدهم.
د: پس از اعمال ايام تشريق، پيش از اعمال مکّه.
* آية الله تبريزي: خارج شدن از مکه و توابع آن، قبل از اعمال مکه و تمام کردن آن جايز نيست.
* آية الله سيستاني: اشکال ندارد مگر اينکه در ماه ذي قعده مُحرم به احرام عمره تمتع شده بود که در اين صورت براي برگشت بايد محرم به عمره مفرده شده و داخل مکه بشود.
* آية الله صافي گلپايگاني: در هيچ يک از موارد مذکور جايز نيست.
* آية الله فاضل لنکراني: احتياط واجب است که تا اعمال حج تمام نشده از مکه و منا خارج نشود مگر اين که اطمينان داشته باشد که براي اتمام اعمال بر مي گردد.
* آية الله مکارم شيرازي: احتياط آن است تا اعمال را تکميل نکرده خارج نشود. منبع:مرکز تحقيقات حج ـ بخش فقه