تأثير فيلم و سينما بر كودكان

فيلم و سينما به عنوان يكي از مهم ترين وسايل ارتباط جمعي در زندگي روزمره افراد، داد و ستدهاي اجتماعي، ساختار زندگي انسان ها، چگونگي برقراري ارتباطات درون گروهي و برون گروهي و حتي انديشه هر فرد براي چگونه زيستن است. به طوري كه مي توان ادعا كرد انديشه ها، عقايد، نگرش ها و در يك روند كلي، فلسفه زندگي انسان ها با فيلم شكل مي گيرد، تغيير مي كند، اصلاح يا تخريب مي شود… .
به عنوان مثال زوجي در حال جدايي، با ديدن فيلمي كه در آن يكي از طرفين با گذشت و ايثار تداوم دهنده زندگي مشترك مي شود، يا نمايش عواقب و عوارض طلاق، دوباره به هم پيوند مي خورند و اين چيزي جز تأثير اعجاب انگيز فيلم روي افراد نيست.
با اندكي دقت در زندگي روزانه افراد، مي توان به نقش فيلم در سليقه سازي و پرورش افكار عمومي پي برد و دريافت كه از اين راه انديشه ها و سليقه هاي نو در افراد شكل گرفته و ايجاد مي شود و حتي در كردار و سلوك آنان نيز نمايان مي شود. اينجاست كه بيش از پيش به وظيفه خطير هنرمندان و فيلم سازان در سازندگي با سقوط فرهنگي ملل پي برده مي شود.
فيلم ساز با استفاده از فنون سينمايي و به كارگيري موضوعات خاص، مي تواند جامعه را به مراتب عالي انساني رهنمون شود و يا تا حضيض ضلالت و خصايص حيواني نزول دهد.
در اين بحث سعي داريم گريزي بر آفت فعلي جامعه داشته باشيم. اين پرچمدار تهاجم فرهنگ چيزي نيست جز ماهواره و فيلم هايي كه از طريق امواج، افكار و خواسته هاي كشورهاي عربي را به ديگر جوامع تزريق مي كند.
تأثير كلي فيلم ها
محتواي فيلم ها مي تواند تماشاگر را در حالتي مثل خواب مصنوعي قرار دهد. به طوري كه اگر حوادث نمايش داده شده در فيلم، در محيط واقعي روي دهد، واكنش هاي خفيف تري را برمي انگيزد، يا شايد چنان عكس العمل هايي به همراه نداشته باشد. البته اين تأثيرات روي تمام افراد يكسان نيست. موقعيت و مشخصات تماشاگر هنگام تماشاي فيلم از يك سو، و جنبه فني و مضمون فيلم عوامل دو گانه اي هستند كه بايد در توجيه و نوع تأثير پذيري تماشاگر در نظر داشت. به هر حال فيلم بيشترين تأثير را روي گروه كودك و نوجوان و افراد كم دانش مي گذارد.
تأثير فيلم ها حتي در بازي هاي كودكان نمود مي يابد، تأثير تخريبي فيلم ها تا آنجا است كه تحقيقي در فرانسه نشان داد كودك يا نوجواني كه بيش از يك بار در هفته به سينما مي رود نيازمند مراقبت روان پزشكي است. زيرا تأثير تخريبي فيلم هاي ساخته شده در اين كشورها (كه به صورت قاچاق و غير مجاز وارد ايران هم مي شوند يا از طريق امواج ماهواره اي، موزيانه وار و از طريق والدين ناآگاه به منازل ما مي آيند) كه بر اثر تحريك شديد احساس و ايجاد آشوب اختلال در عواطف و هيجانات ايجاد مي شود بسيار بيشتر از نقش تربيتي آن است.
شدت تأثير فيلم ها از آن جهت است كه براي كودك، فيلم چيزي جز واقعيت نيست. به عبارتي كودك براي فيلم ها جنبه تصوري و خيالي قايل نيست. از نظر او آنچه كه مي بيند جزئي از زندگي واقعي است. خصوصاً هنگامي كه محتواي فيلم براي كودك جذاب و داراي كشش باشد، مثل فيلم هايي كه پر است از حركات دفاعي يا ورزش هاي روزمي براي پسران! اينجاست كه كودك غرق تماشاي فيلم مي شود و آنچنان در فضاي كودكان و حتي نوع لباس بازيگر متمركز مي شد كه وجود خود را از ياد مي برد و همراه و هم پاي هنرپيشه ايفاي نقش مي كند. شخصيت بازيگر را مي پذيرد و چنان در قالب نقش هنرپيشه فرو مي رود كه انگا هر اتفاقي براي هنرپيشه مي افتد براي خود او روي داده است. بدين سبب همراه با بازيگر شاد مي شود، غمگين مي شود، مضطرب و پريشان در حوادث مي ماند و…
خلاصه اين كه كودك در ذهن خود و گاه در عمل، فيلم را بازي مي كند. بسياري اوقات بزرگسالان نيز به طور غير ارادي تحت تأثير فيلم، حركت هاي فيزيكي بازيگر آن را تقليد مي كنند و مسلم است كه با جذاب تر شدن محتوا، عمق تأثير فيلم بر افراد شدت مي گيرد. نمونه بارز اين مدعا هنگامي است كه هنرپيشه در فيلم سيگاري روشن مي كند و به دنبال او، بيننده نيز، با تقليد آني از حركات و سلوك هنرپيشه به صورت ناخودآگاه و غيرارادي، سيگاري روشن مي كند!
تقليد آني
گاه تأثير فيلم ها از حد تقليد آني فراتر مي رود و مدت ها زندگي فرد را دگرگون مي كند و ساخت شخصيتي او را پايه ريزي مي نمايد يا تغيير مي دهد، چرا كه خواسته ها، آرزوها و احساسات انسان در فيلم ها به نمايش درمي آيد. طبق تحقيقات، تأثيرپذيري كودكان هشت تا يازده سال بسيار شديد است. كودك به فيلم دل مي بندد، فعالانه در ماجراهاي آن شركت مي كند، دنبال وقايع را با ذهن خلاق خود حدس مي زند و با قهرمانان فيلم – خصوصاً شخصيت هاي محبوبش – منطبق مي شود. در اين سنين قهرمانان فيلم از نظر كودك قوي ترين انسان ها هستند. كودك نسبت به بدي و خوبي فيلم نامه با آنچه را مي بيند چيزي جز واقعيت نمي داند. آنچه مهم است اتفاقات و آدم هاست: اين كه هنرپيشه چه كار مي كند و در برخورد با ماجراها چه واكنش هايي از خود بروز مي دهد.
كم كم با ورود به دنياي نوجواني و بلوغ، چيز كه در درجه اول اهميت قرار مي گيرد خصوصيات آدم هاست. رفتار، حركات شيوه لباس پوشيدن، آرايش مو و… هنرپيشه آن قدر مهم مي شود كه نوجوان سعي مي كند از نظر ظاهري خود را با او هماهنگ كند و براي اهميتي ندارد كه رفتار و كردار هنرپيشه محبوبش مغاير با ارزش ها و فرهنگ خاص جامعه باشد. اين مسأله در حد افراطي خود، به پرستش هنرپيشگان منجر مي شود.
خطر اساسي
فيلم هاي مبتذل خطرات اساسي براي فرد و جامعه به دنبال دارد. تأثير تخريبي فيلم هايي كه به صورت قاچاق و غير مجاز وارد كشور مي شوند، به جرأت غيرقابل تخمين است. از آنجايي كه اين گونه فيلم ها تا حد زيادي با ارزش ها و فرهنگ موجود در جامعه ما در تضاد هستند مشاهده اين گونه فيلم ها نقش عمده و اساسي در ايجاد مشكلات گوناگون خصوصاً مشكلات جنسي در كودكان و نوجوانان دارد. اكثر اين فيلم ها حاوي مضامين غير اخلاقي هستند و صحنه هاي انحرافي فراواني در آن ها به نمايش گذاشته مي شود. اين گونه فيلم ها نه تنها براي كودكان و نوجوانان، بلكه براي جوانان هم بسيار مضر و خطرناك است. زيرا امور جنسي را به صورتي بسيار نامناسب به نمايش درمي آورند و جوانان را از دو جنبه رواني – اجتماعي مورد تعارض قرار مي دهند و جامعه را به سمت انحطاط اخلاقي و اجتماعي و فرهنگي مي كشانند.
مسموم شدن ذهنيت نسل جوان و آينده ساز هر جامعه، به منزله از بين رفتن هويت شخصي و ملي آن كشور است. ديدن فيلم هاي نامناسب، ره آوردي به جز آموختن اعمال خلاف و تهي شدن فرهنگ و تمدن كشور به ذهن جوانان و آينده سازان دربر دارند. جوان و نوجوان مي آموزد دروغ بگويد، پرخاشگري كند، و غرايز خود را براي هر نوع ارضاء آزاد بگذارد.
غريزه جنسي از بدو تولد به صورت غيرمتمركز در طفل وجود دارد و به تدريج تغيير شكل مي دهد و مسلم است اگر به صورت طبيعي و در شأن انسان تكوين و تكامل يابد، سرانجام كانون مقدسي به نام خانواده را پي ريزي مي كند؛ اما چنانچه راه به خطا بپيمايد، نه تنها زندگي فرد را به انحطاط و زوال مي كشاند، بلكه جامعه را به افسار گسيختگي و هرج و مرج اخلاق سوق مي دهد. جالب اين كه انديشمندان و متفكران جوامع غربي، خود اين وضع را مورد انتقاد قرار مي دهند.
منبع: قاصدك، شماره ي 27، صص 46 – 43.